قلعه ضرغامالسلطنه (قلعه فرادنبه): میراثی از دوره قاجار در چهارمحال و بختیاری
قلعه ضرغامالسلطنه، واقع در شهر فرادنبه، یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند استان چهارمحال و بختیاری است که قدمتی بیش از ۱۶۰ سال دارد. این قلعه با معماری باشکوه خود، یادگاری از دوران قاجار و نشانی از اهمیت تاریخی منطقه است.
پیشینه تاریخی قلعه
قلعه ضرغامالسلطنه ابتدا بهعنوان «قلعه کهنه» توسط رضاقلیخان ایلبیگی، یکی از خوانین برجسته بختیاری و پدر حاج ابراهیمخان ضرغامالسلطنه، در بخش شرقی منطقه ساخته شد. این بنا بهعنوان مهمانسرای خوانین بختیاری مورد استفاده قرار میگرفت.
پس از آن، حاج ابراهیمخان ضرغامالسلطنه، این بنا را به ارث برد و در کنار قلعه کهنه، بخش جدیدی در ضلع غربی آن احداث کرد که به «قلعه ضرغامالسلطنه» مشهور شد. طبق کتیبه آجری نصبشده بر دروازه اصلی قلعه، تاریخ ساخت این بنای جدید به سال ۱۲۷۹ هجری قمری بازمیگردد.
ویژگیهای معماری قلعه ضرغامالسلطنه
قلعه ضرغامالسلطنه با معماری منحصربهفرد قاجاری، نمادی از شکوه و قدرت خاندان بختیاری در زمان خود است. این بنا بهطور کلی از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
- بخش شرقی (قلعه کهنه):
- این بخش قدیمیتر قلعه است که توسط رضاقلیخان ایلبیگی ساخته شد. این قسمت بهعنوان مهمانسرای خوانین بختیاری مورد استفاده قرار میگرفت و نشاندهنده سبک معماری سادهتر دوران اولیه قاجار است.
- بخش غربی (قلعه جدید):
- این بخش که توسط ضرغامالسلطنه احداث شده، طراحی و تزئینات بیشتری نسبت به بخش شرقی دارد. استفاده از آجرکاریهای زیبا، تزئینات هنری و ساختار مستحکم از ویژگیهای بارز این بخش است.
کتیبه و تاریخنگاری قلعه
یکی از مهمترین مشخصههای قلعه ضرغامالسلطنه، کتیبه آجری نصبشده در کنار دروازه اصلی آن است که اطلاعات تاریخی ارزشمندی درباره زمان ساخت قلعه ارائه میدهد. این کتیبه بیان میکند که بنای قلعه جدید در سال ۱۲۷۹ هجری قمری، در دوران قاجار، به اتمام رسیده است.
کاربری قلعه در دوران مختلف
در دوران قاجار، قلعه ضرغامالسلطنه علاوه بر اقامتگاه خانوادگی، محل برگزاری جلسات سیاسی، اجتماعی و نظامی خاندان بختیاری بود. این قلعه همچنین به دلیل موقعیت استراتژیک خود، در برهههایی از تاریخ بهعنوان دژ دفاعی مورد استفاده قرار گرفت.
موقعیت جغرافیایی قلعه ضرغامالسلطنه
قلعه در شهر فرادنبه، واقع در ۵ کیلومتری شرق بروجن، قرار دارد. موقعیت مکانی این بنا، امکان دسترسی آسان به آن را فراهم کرده و آن را به یکی از جاذبههای گردشگری برجسته شهرستان بروجن تبدیل کرده است.
جاذبههای گردشگری مرتبط با قلعه
- بازدید از معماری تاریخی:
- علاقهمندان به تاریخ و معماری میتوانند از جزئیات هنری و ساختاری قلعه بازدید کنند و با سبک معماری دوره قاجار آشنا شوند.
- موقعیت طبیعی منطقه:
- منطقه فرادنبه و اطراف آن به دلیل طبیعت زیبا و آبوهوای دلپذیر، مقصدی عالی برای طبیعتگردی است.
- تالاب چغاخور:
- در نزدیکی قلعه، تالاب چغاخور قرار دارد که بهعنوان یکی از زیباترین تالابهای ایران شناخته میشود و میتواند مقصدی مکمل برای گردشگران باشد.
وضعیت فعلی قلعه
با گذشت زمان، بخشهایی از قلعه ضرغامالسلطنه دچار آسیب شده است، اما این بنا همچنان بهعنوان یکی از آثار تاریخی و فرهنگی برجسته استان چهارمحال و بختیاری شناخته میشود. تلاشهایی برای مرمت و حفظ این بنای تاریخی صورت گرفته تا این میراث گرانبها برای نسلهای آینده حفظ شود.
نکات بازدید از قلعه
- بهترین زمان بازدید: فصل بهار و تابستان به دلیل آبوهوای معتدل منطقه مناسبترین زمان برای بازدید از قلعه است.
- رعایت اصول حفاظتی: بازدیدکنندگان باید به حفظ و نگهداری این اثر تاریخی توجه داشته باشند و از آسیب رساندن به بنا خودداری کنند.