بازار کهنه دزفول
بازار کهنه دزفول: بازماندهای از تاریخ و فرهنگ
بازار کهنه دزفول، که با نام بازار قدیم دزفول نیز شناخته میشود، یکی از مهمترین آثار تاریخی و فرهنگی دزفول و یکی از جاذبههای اصلی گردشگری استان خوزستان است. این بازار با قدمتی حدود ۲۰۰ سال، نه تنها محلی برای داد و ستد و خرید و فروش بوده، بلکه در طول زمان به عنوان یکی از مراکز اصلی تعامل و تبادل فرهنگی و اجتماعی در منطقه نیز شناخته شده است. بازار کهنه دزفول در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تاریخچه و اهمیت بازار
بازار کهنه دزفول با قدمتی که به دوران قاجاریه بازمیگردد، به عنوان مرکزی برای تأمین نیازهای مردم محلی و عشایر زاگرس و خوزستان شناخته میشد. عشایر ییلاقی زاگرس در فصول سرد به خوزستان کوچ میکردند و برای تأمین نیازهای خود به این بازار مراجعه میکردند. همچنین، این بازار به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، همواره محلی برای مبادله کالاهای مختلف و انواع محصولات کشاورزی، دامی و صنایع دستی بوده است.
معماری و بخشهای مختلف بازار
بازار کهنه دزفول ساختاری سنتی و منحصر به فرد دارد و از چندین راسته یا بخش مختلف تشکیل شده که هر یک به صنفی خاص اختصاص داشتهاند. برخی از مهمترین راستههای بازار عبارتند از:
- بازار آهنگران: در این بخش از بازار، آهنگران مشغول به فعالیت و ساخت ابزار و وسایل فلزی مورد نیاز مردم بودهاند.
- بازار بزازان: این راسته محل عرضه انواع پارچههای سنتی و محصولات بومی بوده و یکی از شلوغترین بخشهای بازار محسوب میشده است.
- بازار خراطان: یکی از راستههای جذاب بازار که به هنر خراطی و ساخت وسایل چوبی مانند شمعدان و قلیان اختصاص داشته است.
- بازار زرگران: این بخش از بازار مخصوص زرگران و طلاسازان بوده و به فروش زیورآلات و جواهرات اختصاص داشت.
این تقسیمبندیها به بازار کهنه دزفول هویتی خاص بخشیدهاند و هر یک از این راستهها با فعالیتهای متنوع خود، بخشی از فرهنگ و تاریخ این منطقه را بازتاب میدهند.
مقبره شیخ اسماعیل قصری
یکی از مهمترین و قدیمیترین آثار موجود در بازار کهنه دزفول، مقبرهی شیخ اسماعیل قصری است که به عنوان یکی از شخصیتهای برجستهی تاریخی و دینی این منطقه شناخته میشود. این مقبره در داخل بازار قرار دارد و نمادی از تاریخ مذهبی و فرهنگی دزفول است.
کاروانسراهای قدیمی
بازار کهنه دزفول در گذشته دارای چندین کاروانسرا بوده که محل استراحت و توقف کاروانها و تاجران بود. متأسفانه، امروزه تنها چند بنای مخروبه از این کاروانسراها باقی مانده است، اما همچنان یادآور روزگاران پررونق و زندگی فعال در بازار است.
صنایع دستی و هنرهای سنتی در بازار کهنه
یکی از ویژگیهای مهم و جذاب بازار کهنه دزفول، حضور صنایع دستی و هنرهای سنتی مختلف است. در این بازار، هنرهای دستی متنوعی عرضه میشود که نشاندهنده مهارتها و سنتهای بومی منطقه است. از جمله مهمترین صنایع دستی این بازار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خراطی: یکی از هنرهای قدیمی دزفول که شامل ساخت اشیای چوبی همچون شمعدان و قلیان است.
- کپو و کرتلهبافی: این صنایع دستی زیبا با استفاده از الیاف طبیعی و توسط هنرمندان بومی ساخته میشود.
- گلیمبافی و سجادهبافی: این بافتههای دستی از دیرباز در دزفول رایج بوده و هنوز هم طرفداران زیادی دارد.
- ورشوسازی: یکی دیگر از هنرهای دستی دزفول، ساخت وسایل و ظروف ورشو است که در گذشته طرفداران بسیاری داشته است.
- طلاسازی و نمدمالی: این دو هنر نیز از جمله هنرهای دستی خاص این بازار هستند و نمایانگر مهارتهای بومی مردم منطقهاند.
اهمیت گردشگری و فرهنگی بازار کهنه
بازار کهنه دزفول یکی از مهمترین مقاصد گردشگری استان خوزستان به شمار میرود. این بازار به دلیل قدمت تاریخی، تنوع صنایع دستی و محصولات بومی و همچنین معماری سنتی، هر ساله گردشگران بسیاری را از داخل و خارج کشور به خود جذب میکند. بازار کهنه، به عنوان یکی از نمادهای فرهنگی دزفول، نمایانگر اصالت و سنتهای مردم این منطقه است و با بازدید از این مکان، گردشگران میتوانند به فرهنگ و تاریخچهای غنی پی ببرند.