قلعه سر یزد
قلعه سر یزد گاوصندوق سفالی و گلی یکی از بهترین گزینه های سفر برای علاقه مندان به تاریخ و معماری است. این قلعه در یکی از روستاهای استان یزد به نام «سر یزد» قرار دارد. قلعه زیبای سر یزاد که در روستایی به همین نام در مسیر جاده یزد به کرمان قرار دارد، حدود 8000 متر مربع مساحت دارد و 468 اتاق در دل خود جای داده است. در نگاه اول وقتی قلعه را از بیرون دیدم تصور کردم پشت این دیوار آجری قرار است بقایای خرابه های یک بنای قدیمی را ببینم که مانند بسیاری از آثار باستانی از آن فقط نامش باقی مانده است. کشور ما. اما پس از عبور از پلی که بر روی خندق های اطراف قلعه و روبروی ورودی اصلی قرار گرفته بود، فضای عجیب و جالبی جلوی چشمانم پدیدار شد. راهروهای قوسی شکلی که از دو طرف به دو گذر منشعب می شوند که هر کدام چشم اندازی جذاب دارند. با ورود به هر یک از این معابر حجرهها و حجرههایی به چشم میخورد که عظمت معماری آنها – از نظر آجری بودن – چشم هر بینندهای را خیره میکرد.
سلولهایی با لبهها، پنجرهها و شومینههای زیبا که شاید نماد زندگی دائمی نبودند، اما ساختار جالبی را به نمایش میگذاشتند که فرد را تشویق میکرد تا در همه آنها قدم بزند و با کنجکاوی فراوان، تفاوت بین هر یک را کشف کند. پشت حصار آجری که برای اولین بار دیده بودم «نخستین صندوق امانات ایران و جهان» بود که در زمان ساسانیان ساخته شد و در سه طبقه ساخته شد. این قلعه برخلاف قلعهای که با خود دارد، برای اهداف دفاعی و نظامی ساخته نشده است و چنین کاربری نداشته و تنها محلی برای نگهداری غلات، طلا، جواهرات و پول بوده است.
قلعه سر یزاد حدود 8000 متر مربع مساحت دارد و 468 اتاق در دل خود دارد. معماری آن مانند بیشتر استحکامات نظامی قدیمی ایران دارای دو دیوار با برج و برج دیده بانی است. در اطراف دیوارها در قسمت بیرونی خندقی به عرض حدود 6 متر و عمق سه تا چهار متر حفر شده است تا احتمال تصرف بنا به دست دشمنان یا دزدان از بین برود. قلعه سر یزاد دارای دو در اصلی متحرک است که با طناب و قرقره های مخصوص از پایین به بالا باز و بسته می شود.
در دومی پشتی در درب اصلی نصب شده و حالت پشتیبان دارد. به این ترتیب که اگر به طور اصلی توسط دشمن شکسته می شد، بلافاصله در دوم بسته می شد و امکان تسخیر قلعه وجود نداشت. پس از عبور از خندق و دروازه اصلی، وقتی مستقیم جلو می روید، به منطقه ای می رسید که با پله های آجری بسیار باریک به طبقه بالای قلعه منتهی می شود و از آنجا می توانید وارد ده ها اتاق آجری ماهرانه شوید. . در ساخت این حجره ها از آجر و گچ نیز استفاده شده است و تزئیناتی مانند قاب بندی و شومینه سازی در آنها به چشم می خورد. حجرهها اگرچه در قدیم محل سکونت مردم یزد نبود، اما پناهگاهی برای مواقع بحرانی محسوب میشد.
حالا ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که اگر این اتاق ها فقط مکانی برای نگهداری اموال و مواد غذایی هستند، چرا پنجره، شومینه یا تزئینات دیواری دارند؟ پاسخ این است که اگرچه این حجره ها در قدیم محل سکونت مردم یزد نبوده، اما پناهگاهی برای مواقع بحران به شمار می رفته است. زمانی که دشمنان به شهر حمله کردند، خانواده ها به این سلول ها پناه بردند که هر کدام در و کلید خود را داشتند و با هم از جان و مال خود محافظت کردند.
از طبقه بالای قلعه سر یزد می شد فضای اطراف و سقف های گنبدی شکل اتاق ها را دید که بسیار شگفت انگیز و منحصر به فرد به نظر می رسید. قدم زدن در راهروهای باریک و پرسه زدن در اتاق هایی که سقف بلندی نداشتند، تاریخ را در ذهن تداعی می کرد و این که مردم همیشه با مهارت و ابتکار خود توانسته اند آثاری را در تاریخ به جای بگذارند که دیدن آن در عصر دیجیتال و پیشرفته امروزی بسیار جذاب است. . قابل تحسین است