موزه پارس

موزه پارس

موزه پارس، امروزه در هر شهر بزرگ جندین موزه وجود دارد که اثار گذشتگان ما را به زیبایی در خود جای داده اند و با دیدن انها در تاریخ سفر می کنیم. از موزه زیبای ایران باستان تا موزه ابگینه و دها موزه زیبا در سراسر ایران. در این مقاله قصد داریم تا بایکی از زیبا ترین موزه ها در شیراز اشنا شویم. موزه پارس واقع در باغ نظر که توسط کریم خان زند احداث شد. با پرواز ما همراه باشیم تا با این موزه و تاریخچه ان بیشتر آشنا شویم.

تاریخچه موزه پارس

زمانی که کریم خان زند تصمیم گرفت که شیراز را به عنوان یایتخت خود انتخاب کند. کمر همت به ابادی این شهر زیبا بست و اثار زیادی از جمله مجموعه زندیه و باغات مختلفی در این شهر بنا نهاد. کریم خان زند با الهام گرفتن از پایتخت صفویه در اصفهان شهر سازی بهتری از پایتخت صفویه در شیراز احداث کرد. کریم خان زند در نزدیکی بازار و کنار مرکز حکومت باغی زیبا احداث کرد بنان نظر و در میان ان عمارتی باشکوه بنا کرد. ، عمارت هشت ضلعی زیباو با شکوه  که محل پذیرایی از میهمانان، سفیران خارجی و انجام مراسم رسمی و اعیاد گوناگون بوده ‌است. در زمان ساخت این عمارت چهار آب‌نما در چهار سوی ساختمان وجود داشته که بر زیبایی فضا می افزوده است. در درون عمارت ما شاهد شامل یک بخش مرکزی وچهار شاه‌نشین جانبی است. یک آب‌نمای یکپارچه از سنگ مرمر در کف فضا طراوت فضای داخلی را موجب گردیده‌است. نمای عمارت با کاشی هایی از طرح گل ومرغ تزئین شده است. همچنین به قرنیه در چهار ضلع منظره شکارگاه و روایت بر تخت نشستن حضرت سلیمان را نشان می‌دهد. پس از مرگ کریم خان وی را در اینجا به خاک سپردند. به دلیل کینه توزی اغا محمد خان قاجار  به دلیل مقطوع نسل شدن توسط خاندان زند دستور نبش قبر کریم خان زند داد و استخوان‌های وی را به کاخ گلستان منتقل کردن و در زیر کاخ وی قرار دادند. در زمان رضا شاه استخوان‌ها نبش قبر گردید و به دوباره به این مکان برگشت.  در سال 1315با کوشش و تلاش شادروانان علی اصغر حکمت شیرازی، علی سامی و فریدون توللی با تغییر کاربری به عنوان اولین موزه در جنوب کشور مشغول به فعالیت شد.

معماری موزه پارس

موزه پارس ساختمانی هشت ضلعی در دو طبقه است که بر روی سکویی به ارتفاع دو متر واقع شده. درون عمارت دارای 4چهار شاه نشین و جهار اتاقک می باشد. چهر طرف این بنا دارای طول ده متری و چها ضلع دیگر پنج متر طول دارند. فضاهای داخلی ساختمان مزین به مقرنس کاری، کاشی کاری، نگارگری و طراحی های بی نظیر است که زیبایی های آن را دوچندان نموده است. ارتفاع عمارت به حدود 12 متر می رسد. داخل ساختمان یک حوض هشت ضلعی با آبنمای مرمر وجود دارد که جلوه ای بی نظیر به داخل عمارت داده است. این عمارت زیبا که معروف به عمارت کلاه فرنگی است در میان باغ نظر بنا شده ‌است. باغی با سروهای بلند، درختان نارنج و بنایی با معماری کاملاً ایرانی. ساختمان کلاه فرنگی را کریم خان زند برای پذیرایی از مهمانان و نمایندگان خارجی ساخته بود. بنایی با چهار شاه نشین و چهار اتاقک. نقش‌های آجری، کاشی کاری و نگارگری و استفاده از ازاره‌های یک تکه که در محل زاویه هیچ برشی نداشته از ویژه گی‌های معماری این بنا است. گچ بری‌های دوره زندیه شامل مقرنس و قطاربندی‌های بسیار ساده است که توسط لایه چینی و کلاه کاری تزئین شده‌اند. یکی از ویژگی‌های تزئینات درونی بنا، کاربرد گل و مرغ شیرازی است که در نگارگری دوره زند وجود داشته است.

اشیاء موزه پارس

موزه پارس قدیمی‌ترین موزه استان فارس است. آثار موجود در موزه پارس شامل سه دوره پیش از تاریخ، دوره تاریخی و دوره اسلامی هست.  موزه پارس مجموعه ای ارزشمندی از اشیای فلزی، سفالی، انواع سکه‌ها و مهرها و… از هزاره چهارم پیش از میلاد تا دوره معاصر را به نمایش گذاشته است. از شاهکارهای موجود در این نقاشی های آب رنگ  لطفعلی صورتگر شیرازی که بیشتر طرح گل های زیبا است. میتوان به مجموعه سی جلد قرآن به خط یحیی الجمالی الصوفی در زمان شاه ابواسحاق اینجو و به دستور خاتون نوشته شده ‌است که این موزه را مزین کرده است. تابلوی زیبایی از  کریم خان در حال کشیدن قلیان در این موزه موجود است. در این تابلو درباریان زند مثل شیخ علی خان، صادق خان، زکی خان و لطفعلی خان زند نیز به زیبایی نشان داده شده است. این تابلو زیبا اثر جعفر نقاش دوره زند است. آثارزیبایی از  نقاشان معروف دوره زندیه مثل آقا صادق، میرزا بابا نقاش‌باشی و جعفر به همراه آثاری از نقاشان معاصر مثل صدرالدین شایسته شیرازی و میر مصور در این موزه وجود دارد. از دیگر اثار ارزشمند این مجموعه قرآن هفده من است. این قرآن در اوایل سده نهم هجری قمری به دست سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری به خط محقق نوشته شد. این قرآن که ابتدا بر سردر دروازه قرآن در محل تنگ الله اکبر شیراز نگهداری می‌شد، در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی به موزه پارس منتقل شد. در بین عوام معروف بود که هر برگ این قرآن ۱۷ من، و مجموع وزن این قرآن نیز ۱۷ من می‌باشد و این را معجزه این قرآن می‌دانستند. شمشیر کریم خان زند از دیگر جاذبه های این موزه می باشد. در محوطه باغ لوح تاریخی وجود دارد. روی این سنگ سه کتیبه با خطوط ثلث نسخ پهلوی و خط نستعلیق مربوط به سه دوره تاریخی سلجوقی، صفوی و قاجاریه حک شده‌است. در محوطه باغ کوزه هایی مربوط به گذشته های نچندان دور وجود دارد که بر زیبایی محوطه افزوده است. در حیاط سنگی با تصاویری از پهلوانان ایرانی که گرز بدست آماده و سرحال به شما زل زده اند. سنگ ازاره متعلق به دوران قاجار که متعلق به کاخ خورشید است. در گوشه دیگر باغ تکه سنگ قرار دارد که نقش برجسته دو شیر و یک تاج را در بر می گیرد که مربوط به دوران قاجار است.

مقبره کریمخان زند

 گفته شده است کریمخان زند وصیت کرده بود که پس از فوت او را در عمارت کلاه به خاک بسپرند. بعد ازمرگ کریم خان وی را در این عمارت به خاک سپردن و نام آرامگاه وکیل بر این بنا گذاشتند. هنگامی که   آقا محمد خان قاجار بر تخت نشست، دستور داد قبر کریم خان را نبش قبر کردند و استخوان‌هایش را در کاخ گلستان مدفون ساختند تا هنگام رفت و آمد بر گورش پا بگذارد. همین طور نفرت و کینه آقا محمد خان باعث شد تا دستور تخریب بسیاری از تزئینات و نقاشی‌های خیره‌کننده عمارت را بدهد. رضاشاه پهلوی دوباره دستور بازگرداندن استخوان‌های کریمخان به مقبره اصلی را داد.