مسجد مشیر شیراز

مسجد مشیر شیراز ، از زیباترین جاذبه‌های شیراز می‌تواند به مراکز مذهبی تاریخی آن مانند مساجد اشاره کرد. یکی از محله های جذاب و دل انگیز شیراز محله سنگ سیاه است. هنگامی که وارد این محله زیبا می شویم گویی وارد قلب تاریخ شدیم خانه های زیبا مربوط به دوره زندیه و قاجاریه و اماکن قدیم تر. از جاذبه های بی نظیر این محله مسجد مشیر مربوط به دوره قاجاریه است. این مسجد معماری و زیبایی های منحصر به فرد و با شکوهی دارد. این مسجد کاشی‌کاری‌های رنگارنگ، ستون‌های بی‌نظیرو شبستان‌ زیبایی دارد با پرواز ما همراه شویم تا با این مسجد زیبا آشنا شویم.

تاریخچه مسجد مشیر شیراز

مسجد مشیر الملک شیراز، از شاهکار معماری در عصر قاجار در شیراز است. این مسجد در خیابان قاآنی و در محلۀ ارمنی‌ ها قرار دارد. در‌واقع میرزا ابوالحسن خان مشیرالملک که در آن زمان وزیر قاجاریه بود تصمیم گرفت این بنای زیبا را بین سال ‌های 1227 تا 1236 هجری شمسی بنا کند. این مسجد در مکانی ساخته شده است تا بازاریان و مشتریان بازار برای انجام کارهای دینی مشکلی نداشته باشند. ساختمان مسجد مشیر الملک دارای  شبستان و چندین حجرۀ دو طبقه است. این حجره ‌ها در گذشته برای طلاب استفاده می شده است. در کتاب شیراز دلنواز نقل شده که ابوالحسن مشیر‌الملک علاوه ‌بر این مسجد، حسینیه‌ ای به اسم حسینیۀ مشیر ساخته و بخشی از اموال خود را نیز وقف آن کرده است. از  جذابیت‌ های مسجد مشیر الملک می توان به  ظروف قدیمی به جا مانده از دوران قاجار که در این مسجد نگهداری می شود اشاره کرد. این ظروف مختص به مراسم ‌های عزاداری محرم و صفر بوده و آن زمان از آنها استفاده می‌ شده است. این مسجد  از زیباترین و مستحکم ترین مساجدی است که در ایران ساخته شده و از نظر ویژگی های معماری و هنرهای تزئینی که در ساختمان آن به کار رفته بی مانند است. انقوش این بنا در تاریخ ۲۵ اردیبهشت ماه، سال ۱۳۵۱ هجری شمسی با شماره ثبت ۹۱۱ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران در فهرست آثار ملی، به ثبت رسیده است.

معماری مسجد مشیر شیراز

مساجد در طول تاریخ به گونه ای ساخته می شده است که  دارای عالی ترین نمونه های معماری و تزئینات را داشته باشند تا مردم از فضایی دنیوی پیرامونش جدا شوند و در ارامش کامل  محیای عبادت شوند. مسجد مشیر الملک شیراز یکی از زیباترین مساجد دنیای اسلام است. این مسجد با معماری منحصر به فردش افراد زیادی را جلب  خود ساخته است. میرزا ابوالحسن خان مشیر الملک این مسجد را در یکی از محله های قدیمی شیراز به نام محلۀ سنگ سیاه در خیابان قاآنی که کنار بازارچۀ ارامنۀ قرار داشت، بنا کرد.

ورودی مسجد مشیر شیراز

قسمت ورودی مسجد مشیر و درب اصلی آن که در ضلع شرقی مسجد قرار دارد و از سمت بازارچۀ ارامنه باز می‌شده است، به یک هشتی خیلی خاصی متصل می‌شده که در کنار دید ‌داشتن و مشرف‌بودن به حیاط مسجد، مسیر را به دو راه نیز تقسیم می‌کرده است. وقتی از بازارچه ارامنه وارد در اصلی مشویم در پشن درب طاق نما زیبایی است با کاشی مقرنس کاری شده و کتیبه ‌ای به خط ثلث از آیات قرآنی دارد.

حوض و صحن مسجد مشیر شیراز

مسجد مشیر دارای حوض زیبایی در وسط حیاط است به طول ۲۵ متر وعرض ۱۰ متر وجود دارد . جنس حوض از سنگ گندمک است. در گذشته از اب قنات خیرات برای پر کردن این حوض استفاده می شده است.  خود حیاط نیز دارای ابعاد 30 در 45 متر است. فلسفه وجود حوض در وسط مساجد بسیار زیبا است. در گذشته اقدام به احداث حوض در وسط مساجد می کردند و این حوض بگونه ای ساخته می شد که منعکس کننده تصویر زیبای مسجد در اب حوض باشد. هنگامی که مردم برای وضو دست خود را در اب حوض می کردند سکون اب بهم خورده و زیبایی دنیوی از جلو چشمانشان محو می شد و با این اندیشه که دنیای مادی زود گذر است اماده نماز و اتصال به دنیای معنوی می شدند.

شبستان مسجد مشیر شیراز

در قسمت شمالی مسجد مشیر ، شبستان زیبایی قرار دارد که با کاشی‌های رنگی منقوش و  جذاب تزیین شده است. سقف در قسمت شمالی آن، با کاشی‌های دیگری مقرنس‌کاری شده است. پیشانی این شبستان، طاق‌نمای مرتفعی است که آیات قرآنی با خطوط درشت ثلث عالی بر آن نوشته شده و همچنین بر بالای این شبستان، دو گل‌دستۀ کاشی‌کاری‌شده فوق‌العاده زیبا وجود دارد. در کنار و پشت این شبستان، شبستان دیگری وجود دارد که آن را مقصوره می‌ نامیدند. سقف این شبستان بر پایه چهار ستون سنگی استوار است. در این شبستان محراب کاشی کاری شده ‌ای وجود دارد و در کنار آن نیز چاهی عمیق قرار داشته که زمان فصل تابستان باعث خنک‌شدن فضا می‌شده است.

در مقابل شبستان شمالی جوی آبی واقع شده که بر فراز آن شبستان، دومناره کاشی کاری شده قرار دارد. در مشرق مسجد طاق نمای مرتفعی است که پیشانی آن کاشی کاری شده‌ وآیات قرانی با خطوط درشت ثلث بر روی کاشی آبی آن نگاشته شده است. در ناحیه غربی مسجد نیز طاق نمایی مرتقع در قرینه با طاق نمای شرقی وجود دارد که در پشت آن، شبستان بزرگ مسجد قرار گرفته ‌است و بر فراز این طاق، ساعتی قرار داده شده و اطراف آن کاشی کاری و معرق کاری شده ‌است.

در قسمت جنوب شبستان دیگری قرار دارد .سقف این شبستان نیز بر پایه ده ستون سنگی استوار است که بر روی آن‌ ها، به سبک مسجد وکیل خطوط مارپیچی حجاری شده و محراب این شبستان نیز کاشی کاری شده بر روی یک سنگ مرمر سوره توحید باخط نسخ نگاشته شده ‌است. در زیر طاق نمای ورودی این شبستان نیز ابیات حاجی اسد الله خان شیراز در تاریخ بنای مسجد به خط نستعلیق بر روی کاشی نوشته شده ‌است. هم چنین بر روی این شبستان ساعت و بادگیری قرار دارد. در کنار این شبستان جنوبی، سه اتاق کوچک قرار دارد که در گذشته کلاس‌ های درس طلاب بوده و هم اینک مورد استقاده قرار نمی ‌گیرد

محراب مسجد مشیر شیراز

محراب مسجد مشیر به طرز بی‌نظیری کاشی‌کاری‌شده است و برای تزئین داخل از  سنگ مرمری استفاده شذه است که روی آن سورۀ توحید با خط نسخ نوشته شده، قرار دارد.

ایوان‌ مسجد مشیر شیراز

در سه ضلع شمالی، شرقی و غربی مسجد مشیر، ایوان‌هایی بسیار زیبا دیده می شود. این ایوان ها از نظر معماری بسیار منحصر به فرد است. ایوان شمالی مسجد مشیر معروف به طاق چهار‌کاسه، یکی از زیبا‌ترین شاهکار‌های معماری ایرانی-اسلامی است که با کاشی‌کاری، مقرنس‌کاری، کتیبه‌های زیبا، محراب و ازاره سنگی تزیین شده است و بر فراز آن دو گلدستۀ معروف مسجد مشیر شیراز و ساعت تاریخی و تعبیه شده است. ایوان غربی و به قرینۀ آن، ایوان شرقی قرار دارد که با کاشی‌کاری و مقرنس‌کاری و کتیبۀ قرآنی تزیین شده است. و ایوان شرقی به بیرون مسجد راه پیدا می‌کند. اما ایوان غربی علاوه‌بر تمامی این تزیینات، در پشت آن شبستان بزرگ مسجد قرار دارد که پوشش طاق و گنبد این شبستان بر روی ۱۰ ستون سنگی یکپارچه قرار گرفته است. این ستون‌ها به‌صورت پیچ‌پیچی تراش خورده‌ است.

چای خانه مسجد مشیر شیراز

دو چای خانه در مسجد مشیر وجو دارد یکی قسمت چای‌خانۀ مردانه، در قسمت ورودی مسجد و چای‌خانۀ زنانه نیز در قسمت چپ مسجد  مشیر قرار دارد. در ماه های، محرم و صفر در این مکان ها از مردم پذیرایی می کنند.