دروازه قرآن

دروازه قرآن شیراز شهر گل و بلبل، شهر باغ های زیبا، شهر حافظ، سعدی و ملاصدرا است. طی سده ها گذشته شیراز یکی از شهرهای مهم و آباد ایران بوده که جهانگردان زیادی از آن بازدید کرده و نوشته های زیبایی در وصف این شهر جنت تراز  نوشته اند. این شهر زیبا هر ساله مقصد گردشگری بسیاری از  افراد داخلی و خارج  است. این شهر زیبا دارای بناهای منحصر به فرد بوده.  یکی از زیباترین بناهای این شهر دروازه قرآن است که در ابتدای شهر قرار و بر شکوه این شهر افزوده است. با پرواز ما همراه شویم تا در مورد دروازه قرآن بیشتر بدانیم.

تاریخچه دروازه

شیراز قدیم شش دروازه داشته است دروازه – قرآن، دروازه اصفهان، دروازه سعدی، دروازه قصابخانه، دروازه کازرون، دروازه شاه داعی الی اله. امروزه در شیراز پنج دروازه موجود نیست فقط در میان مردم محل آنها شناخته می شود.  فقط این دروازه هم اکنون وجود دارد و در ورودی شیراز در قسمت شمالی شهر در راه شیراز- اصفهان قرار دارد. این دروازه به دستور عضدالدوله دیلمی ساخته شده‌است. محل احداث این دروازه تنگ الله اکبر است که به دروازه قرآن معروف شده‌ است. به دستور امیر عضدالدوله دیلمی قرآنی بر بالای این دروازه گذاشته شده بود تا مسافرین به سلامت از زیر آن عبور کنند. و به مرور زمان این دروازه به قرآن معروف شد. با انتخاب شیراز به عنوان پایتخت زندیه این دروازه به دستور کریم خان زند بازسازی شد و قرآن معروف به «هفده من» که منسوب به خط سلطان ابراهیم نوه شاهرخ تیموری در اتاقک بالای آن گذاشته شد. قرآن مذکور در حال حاضر در موزه پارس شیراز نگهداری می‌شود. این بنا  که فرسوده بود و با بی توجهی شهرداری وقت در ال 1315 تخریب شد. به همت بازرگان معروف شیرازی حسین ایگار این بنا در سال 1328 تجدید بنا شد. این مرد بزرک و همسرایشان در اتاقکی در دروازه قران کنونی به خاک سپرده شده اند.

سنت قرآن و مسافر

در ائین اسلام و ایران سنتی زیبا برای بدرقه مسافران و به سلامت  رفتن و برگشت آنها وجود  دارد. عضدالدوله دیلمی با ساخت دروازه ای در شمال شیراز، به زیبایی این رسم دیرین و کهن در دروازه‌ی شهر شیراز نیز وجود دارد، جایی که بر فراز دروازه این شهر قرآنی قرار داده شده تا مسافرانش متبرک به قرآن شوند و همگی به سلامت سفر کنند.

معماری دروازه

این دروازه به دستور عضدالدوله دیلمی ساخته شد. عضدالدوله دیلمی دستور داد قرآن بزرگی در اتاق بالای دروازه قرار دهند تا مسافران با گذر از زیر آن متبرک شوند.  این بنا  با گذشت زمان خراب شد و در دوره زندیه به دستور کریم خان زند این دروازه بازسازی شد. به دستور کریم خان در اتاقک بالای دروازه جدید دو جلد قرآن بزرگ نفیس، به خط سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری، قرار گرفت. این قرآن‌ها، که به «قرآن هفده من» معروفند، امروزهدر موزه موزه پارس نگهداری می شود و گرذشگران می توانند از ان دیدن کنند. در دوره قاجاریه دروازه قرآن به علت زلزله اسیب زیادی دید. به همت محمد زکی خان نوری دروازه تعمیر اساسی تعمیر نمود. این بنا  در دوره پهلوی تخریب شد. به همت یکی از بازرگانان شیراز به نام حاج حسین دروازه دوباره ساخته شد.. دروازه جدید در اندازه بزرگ‌تر، شامل دهانه قوس تیزه دار و دو ورودی کوچک بر روی جرزهای دو طرف و اتاق مستطیل شکلی بر فراز آن برای گذاشتن قرآن ساخته شد. در این دروازه، آیاتی از قرآن به خط ثلث و نسخ دور تا دور در دروازه قرآن کار شد. در قسمت شمالی این طاق آیه: انّ هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم=. (سوره اسراء، آیه ۹) و برقسمت جنوبی و سمت شهر شیراز آیه: قل لئن اجتمعت الانس و الجنّ علی…. (سوره اسراء، آیه ۸۸) و در گوشه غربی طاق آیه: «انّا نحن نزّلنا الذّکر» و ادامه آیه در گوشه شرقی: «و انّا له لحافظون» (سوره حجر، آیه ۹) نوشته شده‌است.

معماری این دروازه شیراز یکی از شاهکارهای معماری ایرانی است. دروازه شیراز بنایی تاریخی- اسلامی است، نوع معماری دروازه بسیار منحصر به فرد بوده و در قسمت شمالی مانند نگینی می درخشد. مصالح به کار رفته در این دروازه ، سنگ و سیمان است که به شیوه سنتی ساخته شده و در سطوح شمالی و جنوبی آن اندکی کاشی کاری به چشم می‌خورد. دروازه شیراز دارای سه دهنه است، یک دهنه بزرگ در قسمت میانی و دو دهنه کوچک در دو طرف آن قرار دارد. برای تزئین این بنا از کاشی هفت رنگ استفاده شده است.  در دهنه غربی، راه پله ورود به اتاق بالا قرار دارد، این اتاق دارای سه پنجره مشبک کاشی کاری شده در هر سمت و قرآنی در آن نگه‌داری می‌شود. در دهنه شرقی، آرامگاه سازنده این بنا، شادروان ایگار قرار دارد.