باغ عفیف آباد

باغ عفیف آباد یکی از کهن‌ترین باغ‌های شیراز است، این باغ که در گذشته به نام باغ گلشن شناخته می‌شد، درواقع گردشگاهی برای پادشاهان صفوی بود و به عنوان یکی از املاک شخصی حاکم وقت فارس به نام یقوب خان ذوالقدر به شمار می‌رفت. در آن زمان قلعه سنگی بزرگی نیز به عنوان محل اقامت و استراحتگاه در وسط باغ وجود داشت که به مرور زمان تخریب شد.  باغ عفیف آباد  در زمان قاجاریه، به میرزا علی خان قوام الملک فروخته شد. خان قوام درختان زیادی در این باغ کاشت و عمارتی با شکوه در آن ساخت. . قوام قناتی در نزدیکی باغ را برای آبیاری آن خریداری کرد. این باغ در خاندان قوام در اخر به دست عفیفه خانم ، خواهر زاده بانی باغ می‌رسد. وی در این باغ دگرگونی و بهسازی گسترده‌ای پدیدآورد و به همین جهت پس از آن این باغ به نام عفیف آباد معروف می‌شود. تا زمان حکومت پهلوی باغ عفیف آباد در اختیار وارثان قوام الملک قرار داشت و سپس به فرح پهلوی هدیه می‌شود. تا مدتی این باغ در اختیار فرح بوده و در نهایت در سال ۱۳۴۰ طی یک مزایده توسط ارتش خریداری می‌گردد. در آن زمان نیز تعمیراتی در باغ  انجام می‌شود و بازسازی و مرمت‌هایی صورت می‌گیرد.  امروزه موزه‌ای نظامی متشکل از سلاح‌ها و ادوات مختلف جنگی در باغ عفیف آباد دایر می‌گردد.

معماری باغ عفیف آباد

یکی از زیباترین و قدیمی ترین باغهای شیراز، عفیف آباد یا باغ گلشن است. این باغ دارای وسعتی در حدود  14 هکتار است. در گذر زمان زیبایی خود را حفظ کرده است. دیوار اجری بلند نقش داری باغ را از پیرامون آن جدا کرده است.  نحوه احداث باغ عفیف اباد  مانند باغ های سنتی ایرانی داری کلیه المان های باغ ایرانی است. درختان زیبا و بلندش و تنوع گل های آن در بین باغ های ایرانی منحصر به فرد است. درب چوبی ورودی باغ در ضلع شمالی قرار دارد هنگام ورود به باغ, حوض مستطیل شکل و و درختان زبای اطراف  آن چشم را خیره می کند.. در دو طرف دالان ورودی اتاق های دیده می شود که برای نگهبانی ساخته شده است. پس از گذر از در، دالانی که آن را به فضای اصلی باغ پیوند می‌دهد. در سوی دیگر در و بر پیشانی دهلیز آیین تاج‌گذاری یکی از پادشاهان ساسانی به چشم می‌خورد. ساختمان عمارت تابستانی در دو طبقه ساخته شده است و  در حدود سی اتاق بزرگ دارد. در طرف شمال و جنوب تالار  بزرگ دو بخاری از سنگ مرمر زیبا وجود دارد. در طبقه پایین آن آب‌نمای زیبایی وجود دارد. در قسمت شرق طبقه اول پنجره های زیبایی کار شده است که با بنا بسیار هماهنگ است. پلکان زیبایی طبقه اول را از طبق دوم جدا می کند. معماری طبقه دوم بدین گونه است که راهروی بلند در مرکز قرار دارد در دو طرف آن اتاق هایی قرینه قرار دارد. در مرکز این طبقه تالاری بزرگ و با شکوه وجود دارد. سقف تالار چوبی است و با نقاشی های شکارگاه و گل و بوته تزئین شده است.  دیوارها داری مقرنس های زیبایی و گچ بری های بی نظیر است. طرح درب ها و پنجره ها با فضای تالار همخوانی دارند. این طبقه هم اکنون به عنوان موزه عبرت شناخته می شود. قسمت پایین در طبقه اول به موزه نظامی تغییر پیدا کرده است که در نوع خود بی نظیر است. ورودی ساختمان  در قسمت پیشانی و لالا صحنه تاجگذاری پادشاه ساسانی به زیبایی کار شده است. در قسمت شرق عمارت دربرگیرنده ایوانی بزرگ و زیباست که در تمام طول بنا کشیده شده ‌است. در قسمت جنوب ایوان وجود دارد  قرینه ایوان شمالی. . در جلو ایوان بزرگ عمارت ستون بلند ساخته شده‌است و سقف آن با قطعات چوبی کار شده است. سر ستون‌های ایوان با الهام از نقش‌های تخت جمشید گچ بری شده ‌است. همچنین در جلوی ساختمان نیز استخر بزرگی وجود دارد که راه اصلی باغ از آجا شروع می‌شود. در کل معماری بنا تلفیقی از هنر اصفهانی و پارسی است.

موزه نظامی

طبقه اول عمارت به موزه نظامی اختصاص یافته است. این موزه نظامی، یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های سلاح در خاورمیانه است. این مجموعه شامل انواع سلاح‌های سرد و گرم است.. در این طبقه از عمارت می‌توانید انواع تفنگ‌های قدیمی، تپانچه، انواع مسلسل، چاقو، شمشیر، سرنیزه، نیزه، کلاه‌خود، سپر به نمایش گذاشته شده است. در میان انواع وسائل نظامی برخی بسار مهم و مربوط به افراد شاخص هستند. می‌توان به تفنگ‌های متعلق به فتحعلی شاه قاجار، مظفرالدین شاه، میرزاکوچک‌خان جنگلی و رزمندگان نهضت جنگ اشاره کرد. حتی تفنگ‌های مخصوص رضاشاه، محمدرضا شاه، مسلسل رئیس علی دلواری و توپ فتح علی شاه قاجار را نیز مشاهده کرد. در این طبقه پنجره‌های ارسی با شیشه‌‌های رنگی از جذابت های دیگر است که بازدیدکنندگان را مبهوت خود می کند.

موزه عبرت

طبقه دوم این عمارت، بسیار زیبا طراحی شده است. . این طبقه از عمارت، مخصوص پذیرایی از مهمانان بوده است. در بخش میانی طبقه دوم، یک تالار مجلل و شاهانه وجود دارد. دور‌تا ‌دور تالار اصلی، چندین اتاق وجد دارد که به به ایوان اصلی دسترسی دارند.  تزئینات اتاق ها بی نظیر است و یک دارای نورگیری عالی و پنجره‌های ارسی با شیشه‌های رنگی است. تالار اصلی به گونه ای تزئین شده است برای به‌رخ‌کشیدن هنر ایرانی. زمانی که به سقف آن نگاه کنید، شاهد تصاویر مینیاتوری و اصیل ایرانی خواهید بود. سرتاسر تالار، با گچ‌بری‌های هنرمندانه تزئین شده است. این عمارت یکی از بی نظیرترین نمونه‌های معماری و تزئینات ایرانی دوران قاجار است.

دو بخاری از جنس مرمر در بخش شمال و جنوب این طبقه وجود دارد. این بخاری در نوع خود بی‌نظیر هستند و ارزش بسیاری دارند در طراحی آنها می‌توان شاهد تزئینات و حجاری‌های هنرمندانه باشیم. طبقه دوم عمارت دارای  بخش‌های مختلفی از جمله اتاق مطالعه، بخش جلسات، نشیمن، قمارخانه و سالن پذیرایی است. امروزه طبقه دوم عمارت باغ عفیف آباد به نام موزه عبرت شهرت دارد. در این عمارت وسایل زیادیاز خاندان پهلوی وجود دارد. در بخش از عمارت می‌توان پیانوی شخصی فرح پهلوی که در جشن‌های معروف دوهزار و  ۵۰۰ساله شاهنشاهی از آن استفاده کرده‌اند، را دید.

حمام

در حمام  باغ عفیف آباد دو خزینه آب سرد و گرم به چشم می‌خورد. در بخش خزینه آب گرم، یک دیگ مسی بزرگ وجود دارد.  هنگامی که درون دیگ آب می ریختن  زیر ان را به با هیزم پر کرده و با آتش روشن می‌کردند. آب به‌تدریج گرم می‌شد و به حوض‌های کناری وارد می شد. به این ترتیب امکان استفاده از آب گرم برای شست ‌و ‌شو مهیا می‌شد. بر فراز پشت بام حمام، یک مناره و گنبد کوچک به چشم می‌خورد. در بخش خزینه آب گرم، دود حاصل از آتش زیر دیگ آب را به‌سمت بالا هدایت می‌کردند. دود از مناره خارج می‌شد و اجازه ورود سرما به داخل را نیز نمی‌داد.

قهوه خانه قهوه‌خانه باغ مکانی برای تفریح و قلیان‌کشیدن شاهزاده‌های قاجار بوده است. از نظر ساختار، در طراحی این بخش به‌خوبی از هنرهای سنتی ایرانی استفاده کرده‌اند. در بخش قهوه‌خانه باغ عفیف اباد می توان شاهد کاشی‌کاری‌های هنرمندانه و داستانی باشید. در این کاشی‌کاری‌ها داستان ضحاک و کاوه آهنگر ، داستان زال و سیمرغ به چشم می‌آید. داستان‌های نبرد رستم و اسفندیار ، نبرد تهمتن و دیو سفید به زیبایی به تصویر کشیده شده است. قهوه‌خانه دارای شش حجره  زیبا است. در بخش‌های متفاوت آن  می توان استراحت کرد و از کشیدن قلیان لذت برد.